Zobacz, co się zmieniło w Straży Granicznej po pięciu latach obecności w Schengen

Co zmieniło się przez 5 lat obecności Polski w strefie Schengen” na zachodniej granicy?
Przekraczamy granicę w dowolnym miejscu, nawet nie zauważając, że znaleźliśmy się w innym państwie. Wynika to stąd, że jedną z najbardziej zauważalnych zmian po 21 grudnia 2007 roku – kiedy to Polska w pełni zaczęła realizować postanowienia traktatu z Schengen - było zniesienie kontroli na granicy wewnętrznej Unii Europejskiej. Dzięki temu możliwy stał się swobodny przepływ obywateli pomiędzy granicznymi państwami. Zmieniły się formy naszej pracy, odeszliśmy od linii granicy, teraz działamy na terenie całego kraju.

Na czym teraz głównie skupiaj ą się pogranicznicy? Jak wygląda ich praca?
Nadal skupiamy się na zapobieganiu i wykrywaniu przestępstw mających charakter transgraniczny, ale przede wszystkim zajmujemy się kontrolą legalności pobytu i zatrudnienia cudzoziemców w Polsce. Forma naszej pracy wygląda nieco inaczej niż ta sprzed pięciu lat. Straż Graniczna może działać na terytorium całej Polski. Posiadamy szereg uprawnień, dzięki którym możemy skutecznie działać. Widać to po wynikach Nadodrzańskiego Oddziału Straży Granicznej.
Ponadto pewnego rodzaju nowością są wspólne polsko - niemieckie placówki graniczne, które na razie funkcjonują na zasadzie pilotażowego projektu. Wspólne patrole z kolegami z Policji Federalnej Niemiec były już realizowane nawet przed wejściem Polski do Unii Europejskiej. Ale wspólne placówki to nowatorska idea.

Jak wyglądała wykrywalność przestępstw przed wejściem do “Schengen”, a jak wygląda teraz?
Zniesienie kontroli granicznej nie zmieniło struktury przestępstw i wykroczeń, ale zmieniła się ich forma. Jednak wykrywalność pozostała na podobnym poziomie. W przypadku Nadodrzańskiego Oddziału Straży Granicznej możemy mówić o najwyższych wynikach w Straży Granicznej. Rocznie zatrzymujemy ponad 2500 osób, z czego 1900 to cudzoziemcy. Liczebnie zauważamy wzrost nielegalnej migracji oraz stale wysoki poziom przestępczości związanej z przemytem papierosów bez polskich znaków akcyzy skarbowej, a także innych wyrobów tytoniowych. Wciąż mamy do czynienia ze wzrostem kradzieży pojazdów po stronie niemieckiej, a także prób ominięcia kontroli drogowej przez kierowców wytypowanych do kontroli pojazdów jadących z Niemiec. Po zatrzymaniu, często po długim pościgu, okazuje się, że pojazdy te pochodzą z kradzieży. Wartość samochodów pochodzących z kradzieży ujawnianych dzięki funkcjonariuszom NoOSG jest wielokrotnie wyższa od tej z 2010 (która i tak była najwyższą w ciągu kilku ubieg łych lat), wynosi ponad 14 milionów złotych.

Czy przemyt alkoholu i papierosów dalej jest procederem na dużą skalę?
Prób przemytu alkoholu nie ma tak dużo jak kiedyś, teraz częściej ujawniamy jego nielegalną produkcję niż przemyt. Natomiast wyroby tytoniowe nadal stanowią przedmiot czynu zabronionego, którego przemytem para się wiele osób. W ciągu minionych lat rozbiliśmy kilka dużych grup przestępczych trudniących się przemytem papierosów bez polskich znaków akcyzy skarbowej i ich produkcją. Skala tego procederu jest bardzo duża.

A jak jest z nielegalnym przekraczaniem granicy przez obcokrajowców? Czy to bardzo częste zjawisko?
Nielegalne przekraczanie granicy wiąże się głównie z próbami przekroczenia jej bez dokumentów, które by na to pozwalały. To już nie są osoby ukryte w pojazdach. To cudzoziemcy, którzy samochodami osobowymi bądź rejsowymi autokarami liczą na brak kontroli i przejazd na zachód Europy zazwyczaj w celach ekonomicznych. Ujawnianie takich przestępstw to nasza codzienność.

Skąd najczęściej pochodzą złapani cudzoziemcy?
To najczęściej Rosjanie narodowości czeczeńskiej, Gruzini i obywatele Ukrainy, którzy nadużywają procedur związanych z nadawaniem statusu uchodźcy oraz tych związanych z uproszczeniami w wydawaniu wiz.

Jakby Pan ocenił wspólne polsko - niemieckie patrole? Jakie są efekty ich działania?
Od początku funkcjonowania wspólnych placówek możemy mówić o sporych sukcesach. To pozwala wierzyć w dalszy rozwój form współpracy międzynarodowej w zwalczaniu przestępczości transgranicznej. Wspólne służby skutkują oddziaływaniem prewencyjnym, jak również przyczyniają się do wzrostu zatrzymań osób łamiących prawo i towarów pochodzących z przestępstw. Na efekty ma wpływ szybka wymiana informacji, wspólna odprawa funkcjonariuszy przez kierowników zmiany PSG i BPOL, wzajemne typowanie środków transportu do kontroli oraz wielotorowa analiza ryzyka, która pozwala na właściwe wykorzystanie sił i środków pozostających we wspólnej dyspozycji. W skali całego NoOSG w ramach wspólnych patroli z funkcjonariuszami BPOL w minionych 12 miesiącach ubiegłego roku przeprowadzono łącznie 1011 wspólnych służb, w trakcie których zatrzymano bądź ujęto łącznie 392 osoby, sprawdzono 48552 osoby oraz skontrolowano łącznie 22258 pojazdów.

Może Pan podać jakiś sztandarowy, wzorowy przykład wspólnych patroli?
Przykładów jest wiele. Realizują oni takie same zadania jak pozostali funkcjonariusze pełniący służbę w patrolach. Najczęściej zatrzymują cudzoziemców nielegalnie przebywających w Polsce, bądź w Niemczech, osoby posługujące się wyłudzonymi wizami czy też poszukiwanych listami gończymi. Zdarzały się też przypadki ujawniania pojazdów pochodzących z kradzieży.

Czy rok 2013 będzie szczególny pod jakimś względem? Są jakieś konkretne plany?
W roku 2013 zapowiadane są znaczne zmiany dotyczące kwestii ustawowych jak i strukturalnych. Mamy m.in. otrzymać jeszcze szersze uprawnienia do wydawania decyzji cudzoziemcom. NoOSG powstał w 2009r. po dużej reorganizacji, która dotknęła trzy Oddziały na granicy zachodniej tj. Lubuski, Łużycki i Pomorski. Liczymy więc na to, że my największe zmiany mamy już za sobą. A plany na 2013 rok są takie jak co roku - zapewnić bezpieczeństwo naszego państwa i jego obywateli poprzez rzetelne wykonywanie naszych zadań.